HET PRINSDOM ORANGE
R. Sickinghe,
B. Aymard, Advocat au Parlement d'Orange
Belangrijke data gedurende twintig eeuwen
218 v. Chr.
Hannibal passeert tijdens zijn beroemde tocht over de Alpen Orange.
|
100 v. Chr. tot enige eeuwen na Chr.
Romeinse periode, tijd van zeer grote bloei.
|
+793
Guillaume au Cornet, vazal van Karel de Grote.
|
1030-1530
Vorstenhuizen Nice, Montpellier, Des Baux en Chalon.
|
1182
Graaf Bertrand des Baux door Keizer Frede-rik Barbarossa verheven tot soeverein Prins van Orange (volgens De la Pise).
|
1530-1702
Vorstenhuis Nassau (René van Chalon -Prins Willem Ⅲ).
|
1538
Verbinding van Orange met de Nederlanden. René van Chalon wordt Heer van Breda.
|
1702-1731
Huis Conti. Soevereiniteit bij de Franse koning.
na 1731
Onderdeel van de Franse Staat.
|
1813
Napoleon passeert Orange op weg naar Elba.
Bij de dood van Prins Willem de Zwijger in 1584 volgde zijn oudste zoon, Philips Willem, hem op als Prins van Oranje. Hij was op dat ogenblik nog steeds in gijzeling in Spanje en daarom werd het beheer over Orange voor hem waargenomen door zijn halfbroer, Prins Maurits.
Onderstaand overzicht geeft de familieverhouding weer van Prins Philips Willem met de Prinsen Maurits en Frederik Hendrik.
Kasteel te Buuren Collectie Koninklijk huisarchief
Philips Willem werd op 19 december 1554 geboren op het Kasteel te Buuren en enige tijd later gedoopt in de Grote Kerk te Breda. Veel informatie omtrent het leven van deze zo weinig bekende prins, is te vinden in het werk van Joseph de la Pise, Docteur en Droit et avocat au Parlement d'Orange (een soort gerechtshof), getiteld: Tableau de l'Histoire des Princes et Principauté d'Orange.
Prins Willem van Oranje (de Zwijger) (1533-1584)
|
I. Anna van Buuren → Prins Philips Willem (1554-1618)
|
II. Anna van Saksen → Prins Maurits (1567-1625)
|
111. Charlotte de Bourbon
|
IV. Louise de Coligny → Prins Frederik Hendrik (1584-1647)
Tableau de l'Histoire des Princes et Principauté d'Orange
Dit boek werd merkwaardigerwijze gedrukt in het jaar 1639 bij de drukkerij Theodore Maire te 's-Gravenhage, met Privilege van de Staten van Holland voor tien jaar (een soort copyright). In het jaar 1639 was Prins Frederik Hendrik stadhouder. Aan hem werd het werk ook opgedragen. Afbeelding 15 geeft een lijstje van Oranjevorsten, beginnende bij Guillaume au Cornet, en eindigende met Prins Frederik Hendrik, «à présent heureuse-ment règnant», zoals dat voorkomt in het boek van De la Pise.
Het boek is daarom zo merkwaardig, omdat De la Pise werkte naar de aantekeningen van zijn vader, Jacques de la Pise, die als secretaris voor de zaken van Orange in dienst was geweest van de Prinsen Philips Willem en Maurits en hen ook persoonlijk heeft gekend, hetgeen bij die grote afstand van ruim 1.200 km niet zo vanzelfsprekend was. Het Koninklijk Huisarchief bezit zelfs twee exemplaren van dit boekwerk en ook nog een gedeelte van het manuscript, een belangrijk en fundamenteel stuk.
Aan het begin van het hoofdstuk over Philips Willem staat:
« La debonaireté de ce Prince, naturelle à son sang, la bonne in-clination qu'il avait succée avec le laict et en laquelle il avait été nourri et eslevé jusqu'au jour de sa captivité, ne peurent jamais estre dépravés parmi les meurs et les humeurs Espaignoles, òu il se vit confiné durant la fleur de sa vie »
De zachtaardigheid van deze Prins, die hem van nature eigen was, de goede aanleg die hij met de melk had meegekregen en waarin hij was gevoed en opgevoed tot de dag van zijn gevangenschap, heeft hem nooit gevreesd om verdorven te zijn te midden van de Spaanse moraal en humor, waarin hij zich tijdens de bloei van zijn leven opgesloten voelde.
Aan het begin van het hoofdstuk over Philips Willem staat:
"De hartelijkheid van deze prins, aangeboren in zijn bloed, de goede gezindheid die hij met de melk had meegekregen en waarmee hij was gevoed en opgevoed tot aan de dag van zijn gevangenschap, kon niet worden aangetast door de Spaanse moraal en humeuren, waarin hij zich tijdens de bloei van zijn leven opgesloten voelde."
Dit heeft betrekking op het vriendelijke karakter en de lijdzaamheid van 'deze prins, die een vredestichter was. Hij heeft namelijk moedig gestreden om in Orange de vrede te herstellen en de scherpe verhouding tussen katholieken en protestanten te apaiseren. Verder heeft hij bemiddeld tussen zijn halfzuster Emilia, die getrouwd was met de katholieke Don Emanuel van Portugal, Cen soort avonturier, en haar broer Prins Maurits, die zeer tegen dit huwelijk was gekant.
Ook heeft hij nog bemiddeld tussen Prins Maurits en diens (halve) zwager Hohenlohe, dic gehuwd was met Maria, een volle zuster van Philips Willem. De eerste jeugdjaren van Philips Willem beloofden hem een schone toekomst. Van moederszijde was hij verwant aan de voornaamste families in de Nederlanden, en van vaderszijde aan voorname kringen in Duitsland.
Verder was zijn vader door het erfdeel van René van Chalon soeverein vorst van het prinsdom Orange geworden, waardoor hij als gelijke der regerende vor-sten hoge rechten kon doen gelden. Ook is het bekend, hoe hoog Prins Willem van Oranje stond aangeschreven bij Karel v, aan wiens hof hij werd opgevoed.
Na de dood van zijn moeder, in 1558, erfde Philips Willem het graafschap Buuren als jongetje van bijna vier jaar. Hij werd verder opgevoed in het gevolg van zijn vader. Om die opvoeding te voltooien zond de prins hem in 1566, op zijn elfde jaar, naar de universiteit te Leuven, die tot een van de beroemdste van Europa behoorde, met een gevolg, dat overeenkwam met de waardigheid van zijn Huis. Hendrick von Wiltpergh, een Duits edelman, werd als Goeverneur met het toezicht over hem belast.
A L'Auteur
SVR SON TABLEAV
DE L'HISTOIRE D'ORANGE
D Alexandre les lauriers verts Que le fort bras de sa vaillance Avoit plantés dans l'Univers, Range fous fon obeiffance, Seroient comme morts defeuillés, Si fes failts par escrit w'cuffent efté couchés.
L'oubli couvre dans le tombeau La gloire des plus grands Monarques Qut velluiroit comme un flambeau En despit du fufeau des Parques, S'ils euffent marié les arts. Do Minerve, aux fanglants exercices de Mars.
DelaPize tu nous proiluits Dans le Tableau de ron Histoire Les doux agreables fruits Que peut produire la memoire Des plus beaux vares Esprits Qui de roofme que toy vivent par leurs efcrits.
La mort faifoit baigner les yeux D'Orange de maux affingée Dans l'eau du fleuve Stigieux Où elle s'en alloit plongée s Tes veilles fous que deformais Elle fost mise an jour ne meure jamais.
B. AYMARD, Advocat au Parlement d'Orange.
(c) Au
In de morgen van 20 augustus 1567 zag Philips Willem de intocht van Alva, die op zijn reis naar Brussel door Leuven kwam. Oranje had het toen reeds raadzaam geacht de wijk te nemen naar Duitsland, en het is merkwaardig en haast onbegrijpelijk, dat hij zijn zoon zo, maar rustig in Leuven achterliet. Wel be-stond er een erkend privilege voor de universiteit, waarin was bepaald, dat de leden der hogeschool slechts voor het Sticht, dat is het Bestuur van het Bisdom, terecht mochten staan, en zelfs Philips 11 had dit in mei 1566 nog eens duidelijk bevestigd.
Toch was dit geen voldoende waarborg, want toen de prins dan eindelijk aan Von Wiltpergh schreef, dat zijn zoon nu, maar ter-stond naar Duitsland moest komen, was het juist te laat. Op 14 februari 1568 kwam de secretaris van Alva met gewapend gevolg naar Leuven en bracht aan de graaf van Buuren een brief, waarin stond dat Koning Philips II het voornemen had voortaan zelf voor de opvoeding van zijn petekind zorg te dragen.
De terstond ingestelde protesten van de Academische Senaat en van het Stadsbestuur van Leuven hielpen niet en weldra ging Philips Willem, op 16 februari 1568, als dertienjarige gijzelaar via Antwerpen per schip op reis naar Spanje. Zijn gouverneur Von Wiltpergh en zijn kamerdienaar Robert de Moëns bleven hem trouw vergezellen tot aan het einde van zijn ballingschap, die zevenentwintig lange jaren zou duren, tot 1595.
A L'Auteur
SVR SON TABLEAV
DE L'HISTOIRE D'ORANGE
De vertaling:
Van Alexander zouden de groene lauweren die de sterke arm van zijn dapperheid in het heelal had geplant, onder zijn gehoorzaamheid geplant, als dood en ontbladerd zijn, als zijn fouten in het schrijven voldoende waren vastgelegd.
Vergetelheid bedekt in het graf De glorie van de grootste Monarchen Die zouden schijnen als een toorts Ondanks het vuur van het Lot, Als ze met de kunsten waren getrouwd. Doe Minerva, naar de dwaze oefeningen van Mars.
DelaPize, jij brengt voor ons in de tafel van jouw geschiedenis de zoete, aangename vruchten voort die de herinnering kunnen voortbrengen aan de mooiste, ijdele geesten die net zo goed als jij leven van hun geschriften.
De dood baadde de ogen van oranje, verfijnd met het kwaad, in het water van de Stigmatious rivier, waar zij heen ging om zich te verdiepen in de nachten van haar misvormde geesten, zij werd aan het licht gebracht en sterft nooit.
B. AYMARD, advocaat bij het parlement van Oranje.
(c) Au
Title : Tableau de l'histoire des princes et principauté d'Orange. Divisé en quatre parties selon les quatre races qui y ont regné souverainement depuis l'an 793 commençant à Guillaume au Cornet premier prince d'Orange jusques a Frederich Henry de Nassau à présent régnant . Illustré de ses genealogies & enrichi de plusieurs belles antiquités avec leurs tailles douces.
Author : La Pise, Joseph de (1593-1652). Auteur du texte
Publisher : A La Haye, de l'imprimerie de Theodore Maire. M. DC. XXXIX. Avec privilege de messieurs les Estats generaux des Provinces Unies, pour dix ans
Publication date : 1639
Relationship : http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb30738828q
Type : text
Type : printed monograph
Language : french
Format : [20]-903 [i. e. 899]-[12] p., [24?] f. de pl....Continuation of text
Format : Nombre total de vues : 999
Rights : Public domain
Identifier : ark:/12148/bpt6k15201149
Source : Bibliothèque nationale de France, département Arsenal, RESERVE FOL-H-2188
Provenance : Bibliothèque nationale de France
Online date : 10/02/2019
Zelfs op cultureel gebied was hij actief geweest: de stichting van de Koninklijke Academie voor Beelden-de Kunsten te Amsterdam en te Antwerpen, van het Mauritshuis te Den Haag, van de Koninklijke Academie van Wetenschappen te Amsterdam enzovoort, kwamen op zijn initiatief of met zijn steun en instemming tot stand (zie ook doc. 18).
Koninklijke Bibliotheek-complex Prins Willem-Alexanderhof 5
In de letterkundige wereld trachtte tegen het einde van Willems regering - een groep die literaire vernieuwing en esthetische heroriëntering nastreefde, de duffe, - zelfgenoegzame kleinburgerlijke geest te smoren. De oprichting van 'De Gids' in 1837 en het verschijnen van de 'Camera Obscura' van Hildebrand zijn er voorbeelden van. Zoals immer wees de jongere generatie de nieuwe weg.
Comments
Post a Comment