PROCLAMATIE PRINS WILLEM
R. Sickinghe,
To Hartwell, Graafschap Buckingham
Proclamatie van G. K. van Hogendorp
Op 15 november 1813 concentreren de Fransen al hun troepen hier te lande in Utrecht: de Pruisen en de Russen hebben (na de slag bij Leipzig) onze oostgrens overschreden. Op 17 november zien de Fransen het hopeloze van hun positie in en trekken langs de lijn Utrecht-Gor kum-Breda-Antwerpen ons land uit. Diezelfde dag neemt Van Hogendorp belangrijke initiatieven.
Oranje Boven!Holland is vry.De Bondgenooten trekken op Utrecht.De Engelschen worden geroepen.De Franschen vlugten aan alle kanten.De zee is open.De koophandel herleeft.Alle partijschap heeft opgehouden,Al het geledene is vergeeten.En vergeeven.Alle de aanzienlijken komen in de regeering.De regeering roept den Prins uitTot Hooge Overheid.Wij voegen ons bij de bondgenootenEn dwingen den vijand tot vrede.Het volk krijgt een vrolyken dagOp gemeene kosten.Zonder plundering noch mishandeling.Elk dankt GOD.De oude tijden komen wederom.Oranje Boven!
Op zijn aandrang wordt de in Groot-Brittannië verblijvende Prins van Oranje de soevereiniteit aan geboden, terwijl hem een uitnodiging wordt gezonden naar Holland te komen. De voorbereidingen voor zijn komst en voor de periode daarna worden no krachtig ter hand genomen. Tot die voorbereidingen behoort ook deze beroemd proclamatie die op 17 november wordt verspreid.
Proclamatie door Prins Willem bij zijn terugkeer in Nederland uitgevaardigd
Na een verblijf van bijna 19 jaar in het buitenland, keert de Prins op 30 november 1813 in Nederland terug. Nog diezelfde dag roept het Algemeen Bestuur hem uit tot Souverein Vorst der Nederlanden. Twee dagen later, op 2 december, volgt zijn intrede in Amsterdam, waar de Prins de soevereiniteit officieel aanvaardt.
Handgeschreven proclamatie (1813)
Inventaris van de archieven van de Algemene Staatssecretarie en van het Kabinet des Konings, met de daarbij gedeponeerde archieven, 1813-1840. 2.02.01, inventarisnummer 6081.1A
Weer een Prins van Oranje in Nederland (1813) | Nationaal Archief
Brief van Lodewijk XVIII aan Willem I
Als Lodewijk XVIII deze brief schrijft, leeft hij in Engeland in ballingschap. Napoleon heeft dan al een grote nederlaag geleden: de Volkerenslag bij Leipzig. De geallieerden bereiden de opvolging van Napoleon voor. Zij willen de Bourbons terug op de Franse troon (her-stel van het ancien régime). Voor Lodewijk breekt een drukke tijd aan. Napoleon neemt begin 1814 opnieuw de wapens op, maar hij wordt door Blücher en Schwarzenberg verslagen. Op 6 april 1814 wordt Napoleon tot-aftreden gedwongen.
Snel keert Lodewijk dan uit het buitenland terug naar Frankrijk (1814-1824). En, zoals uit deze brief al blijkt: niet onvoorbereid. Want de Chevalier de la Serre (en anderen natuurlijk) heeft zich in die tijd van zijn taak kunnen kwijten.
Vertaling van de brief:
Mon Cousin, ik feliciteer u met uw verblijdende terugkeer in Holland, waar uw aanwezigheid de bekrachtiging zal zijn van de onafhankelijkheid en de opbloci van een land dat deze nog steeds uit uw handen begeert te ontvangen, zoals ze die vroeger aan uw roemruchte voorvaderen dankte. Ik maak gebruik van het aanbod dat Uwe Doorluchtige Hoogheid zo vriendelijk was mijn Broeder le doen, en ik zend u de Chevalier de la Serre, wiens rang van Kolonel in dienst van de Britse Vorst hem de gelegenheid zal geven zich bij u te vervoegen, zonder dat zijn opdracht bekend wordt. Hem is opgedragen voor mijn belangen nuttige contacten met Frankrijk te onderhouden. Ik twijfel er niet aan of o zult hem op basis van uw vriendschap uw steun verlenen, zo min ik eraan twijfel of Monsieur de la Serre zal zich inspannen die steun waardig te tonen, daarbij te werk gaand met alle voorzichtigheid die de omstandigheden vereisen, Het hoofkdoel van zijn activiteiten zal, în navolging van het bewonderenswaardige voorbeeld dat het Hollandse volk dezer dagen heeft gegeven, zijn: het Franse volk de enige oplossing van de problemen aanbieden die het voor de meest verschrikkelijke rampen zal behoeden en die het geluk en de blijvende rust in Europa zal bewerkstelligen.
Wees overtuigd, mon Cousin, van mijn gevoelens, die mij doen zijn
Uw zeer toegenegen Cousin Louis
-Hartwell, Graafschap Buckingham.
(1815-1824) Willem I en de mogendheden
Een wrange nasmaak verkreeg de zaak, toen in 1826 schromelijke malversatiën der aannemers van het metselwerk van sommige der nieuwe vestingen werden ontdekt, en de niet te ontzenuwen beschuldiging van achteloosheid Krayenhoff's carrière brak. Hij ontging gerechtelijke veroordeeling doch werd buiten bewind gesteld.
🧩 Naarmate de tijd naderde dat de Fransche grensdepartementen door de geallieerde troepen moesten worden ontruimd, maakte Wellington zich zorg over de zijns inziens te geringe kracht van het Nederlandsche leger, waarin hij het in getal zoo belangrijke militiebestanddeel niet als volwaardig erkende. Kon de Koning de infanterie van het staande leger niet uitbreiden, dan zou hij inlegering van geallieerde troepen ook in vredestijd moeten gedoogen.
‘The King is very obstinate upon every subject, and particularly upon one that is connected with his army; but I am sure'
- 🧩 The Duke of Marlborough
- 🧩 To Suspicions of the Dutch
Lodewijk als wegbereider van Willem
🧩 In de Constitutie van 1814 was een intentie uitgesproken om een koninklijke orde in het leven te roepen, maar het zou tot eind 1815 duren voor dat deze ook daadwerkelijk ingevoerd werd.
‘Het hoofd van het landsbestuur dient op alle richtingen zijn stempel, zijn wil te drukken’, aldus Lodewijk Napoleon in zijn gedenkschriften. Willem I zou deze woorden met kracht hebben onderstreept.
Voor de positie van de adel ten tijde Willem I’s regering zie: P. Janssens, ‘De politieke invloed van de adel in het Koninkrijk der Nederlanden’, in: C.A. Tamse en E. Witte (red.), Staats- en Natievorming in Willem I’s koninkrijk (1815-1830) (Brussel 1992), 98-121.
Primus inter pares
DNE-2006-34m-Haan-Zanten.pdf
Annie Jourdan en Martijn van der Burg, ‘Lodewijk Napoleon en het ontstaan van het Koninkrijk Holland’, Geschiedenis Magazine 41 (2006) 3, 15-21, aldaar 21.
— HOME
— PROCLAMATIE PRINS WILLEM
Comments
Post a Comment