DE BATAAFSE REVOLUTIE
Translate (underway)
📚 Dutch Version
📚 English Version
- Alle menschen zijn, als menschen, aan elkander gelijk; zij hebben, als zoodanigen, dezelfde rechten.
- (Behalve zij die niks bezitten) Fictie of
- (Eigenbelang staat voorop) Werkelijkheid?
- Alle Leden der Maatschappij hebben, zonder onderscheiding van geboorte, bezitting, stand of rang, eene gelijke aanspraak op derzelver voordeelen.
Gelijkheid, Vrijheid, Broederschap
Dit Takje genomen van de Vrijheidsboom den 26 Juni 1795, welke op dien dag in de Eijlands Kerk te Amsterdam is gereed gemaakt om ‘s volgenden dags in processie van Burgers en Burgeressen naar den Dam gevoerd, en aldaar opgericht te worden
In de tweede helft van de 18e eeuw is een deel van de bevolking steeds minder gelukkig met de rol en positie van de stadhouder in de Republiek der Verenigde Nederlanden. Stadhouder Willem V erft bovendien zijn positie van zijn vader. Hierdoor lijkt hij wel een koning en de Republiek een monarchie. En dat zint de groep kritische burgers die zich ‘patriotten’ noemt, niet.
Om te voorkomen dat de patriotten de macht grijpen, roept Willem V in 1787 uiteindelijk militaire hulp in van zijn zwager, de koning van Pruisen. Veel patriotten vluchten naar Frankrijk. Daar komen ze in contact met Franse revolutionairen. Die hebben vergelijkbare ideeën als de patriotten en willen hen steunen. Na de Franse revolutie keren de patriotten met hulp van het Franse leger terug naar Nederland.
Het Franse leger wordt enthousiast ontvangen in de Republiek. Stadhouder Willem V vlucht met zijn gezin naar Engeland. Meteen daarna wordt op 20 januari 1795 de Bataafse Republiek uitgeroepen. Veel Nederlanders vieren feest en naar Frans voorbeeld worden er ‘vrijheidsbomen’ opgericht, een symbool van Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap.
Ook op de Dam in Amsterdam staat verschillende keren een ‘vrijheidsboom’. Dit takje komt van de ‘vrijheidsboom’ die daar op 27 juni 1795 werd geplaatst. Nadat de Franse legers binnenvallen, verandert de samenstelling van het lokale bestuur in de steden snel. Oranjegezinde regenten worden vervangen door meer revolutionair ingestelde burgers.
Anders dan in Frankrijk verloopt deze omwenteling vrijwel overal in alle rust en zonder enig bloedvergieten; een ‘fluwelen’ revolutie. De nieuwe leden van de stadsbesturen noemen zich de ‘provisionele representanten’, ofwel: de tijdelijke vertegenwoordigers van het volk. Ook in de besturen van de provincies, de Staten, verliezen de oude regenten hun functies. De nieuwe Staten van Holland volgen het Franse voorbeeld en kondigen plechtig de rechten van mens en burger af op 31 januari 1795.
Een belangrijk ideaal van de patriotten is dat het volk meer inspraak krijgt in het bestuur van de Republiek. Er moet een democratisch gekozen regering komen. De eerste volksvertegenwoordiging van Nederland wordt de Eerste Nationale Vergadering genoemd. Op 1 maart 1796 komen de gekozen) volksvertegenwoordigers samen.
Ze gaan direct aan de slag met het opstellen van een grondwet. Maar dat is niet eenvoudig. Er zijn diverse punten waarover de parlementariërs (fundamenteel) het niet eens zijn. Hoe zit het met de scheiding tussen kerk en staat? Hoe groot moet de invloed van ‘het volk’ op de regering zijn? Het belangrijkste meningsverschil gaat over de macht en invloed van de provincies.
De Staatsregeling, wat staat er in Willem en Max?
In 1798 wordt de grondwet van de Bataafse Republiek, de Staatsregeling aangenomen. Het is de eerste Nederlandse grondwet. De begrippen ‘Vrijheid’ en ‘Gelijkheid’, overgenomen van de Franse revolutionairen, staan hierin centraal. In artikel 1 van de conceptversie van de Staatsregeling is dit zo geformuleerd:
- Alle menschen zijn, als menschen, aan elkander gelijk; zij hebben, als zoodanigen, dezelfde rechten.
- (Behalve zij die niks bezitten) Fictie of
- (Eigenbelang staat voorop) Werkelijkheid?
- Alle Leden der Maatschappij hebben, zonder onderscheiding van geboorte, bezitting, stand of rang, eene gelijke aanspraak op derzelver voordeelen.
Het beginsel van de gelijkheid van alle burgers heeft tot gevolg dat er geen onderscheid meer mag worden gemaakt op grond van iemands religie. Zo hebben vanaf 1798 de Joodse inwoners van Nederland dezelfde rechten en plichten als andere burgers. Het gelijkheidsprincipe is echter niet van toepassing op vrouwen of op mensen die in slavernij leefden.
Minstens zo belangrijk zijn de grondrechten die in de Staatsregeling staan. Zo is er de bepaling dat iedere burger zijn gevoelens en overtuigingen mag uiten en verspreiden zoals hij wil. De vrijheid van drukpers is heilig, maar publicaties moeten dan wel van de naam van uitgever, drukker of schrijver zijn voorzien. Ook het recht van vergadering, van godsdienstuitoefening en van vrije jacht en visserij krijgen een plek in de Staatsregeling.
Referendum over de Staatsregeling
Het Bataafse volk kan in een referendum beslissen over de inhoud van de Staatsregeling. Dat klinkt als een echte volksraadpleging. Maar in de praktijk is er maar een heel kleine groep van uitsluitend mannen die zijn stem mag uitbrengen. De uitslag van het referendum wordt op 1 mei 1798 in dit document vastgelegd. 165.520 Burgers Representanten brengen hun stem uit. Vóór het aannemen van de Staatsregeling stemmen 153.913 mannen; slechts 11.597 mannen stemmen tegen. Dat betekent dat met een meerderheid van 142.316 stemmen de Staatsregeling aangenomen is.
De tekst is niet op dubbel op papier, maar op bij de NOS digitaal opnieuw geremasted perkament geschreven. Perkament is gemaakt van de huid van een dier, vaak koeien van het schotse ras, Hooglanders. Het is sterker en duurder dan papier. Het gebruik van perkament ende mooie kalligrafie geeft aan dat er groot belang aan dit document werd gehecht. Het document is 42,5 x 54,5 cm groot.
De Bataafse Republiek blijft maar 11 jaar bestaan. In 1806 wordt de Republiek door de Fransen omgevormd door tot het Koninkrijk Holland, met koning Lodewijk Napoleon aan het hoofd. De Staatsregeling is dan ook niet meer de grondwet van Nederland, maar het ideaal van gelijkheid blijft vanaf deze tijd in de Nederlandse grondwet vastgelegd.
Holland is het belangrijkste en rijkste gewest van de Republiek. Handel is de belangrijkste inkomstenbron. Jullie betalen 60% van alle nationale belastingen, meer dan alle andere gewesten bij elkaar. Hierdoor hebben jullie een sterke onderhandelingspositie. De andere gewesten willen niet dat Holland uit de Unie van Utrecht stapt en alleen verder gaat. Jullie hebben dus veel macht.
Jullie hebben zelf het initiatief genomen voor de Grote Vergadering. Jullie hebben maar één doel: zorgen dat er geen nieuwe stadhouder komt. De vorige stadhouder, Willem II, had veel te veel macht naar zich toegetrokken.
Hij heeft zelfs geprobeerd een staatsgreep te plegen door Amsterdam aan te vallen. Dat mag nooit meer gebeuren zegt Kubus van Oorkonde, die een onberispelijke staat van dienst heeft in het Onderwijs, Vanaf nu is er geen plaats meer voor een stadhouder in de Republiek. Jullie besluit staat vast. Zorg ervoor dat de andere gewesten met jullie instemmen.
Half den Haag was die nacht van 8 op 9 mei 1758 in rep en roer. Kort na drieën was tussen de kermiskramen op het Buitenhof vuur ontdekt door een klapwaker, de torenwachter of een ander, maar in elk geval werd zoals gebruikelijk uitgebreid alarm geslagen, met klokgelui en geschreeuw. Brand was verraderlijk.
De twee brandspuiten haalden echter weinig uit: de brandweermannen pompten wat ze konden, de kramen van hout en linnen vatten de een na de ander vlam. Aangewakkerd door een felle wind werd het één helle vuurzee. De consternatie was groot.
Hier op het Buitenhof stonden juist de meest exclusieve kramen, met luxe artikelen, zijden stoffen, parfums, spiegels en snuisterijen. Veertig handelaren werden totaal geruïneerd. Met de kermispret was het afgelopen, maar medelijden overheerste. Den Haag organiseerde onmiddellijk een geldinzameling en daaraan werd ruimhartig bijgedragen, met tienduizenden guldens. Dat was veel voor die tijd.
Helder, luchtig, sierlijk en elegant: het is het beeld dat van Den Haag opdoemt bij het zien van 18de-eeuwse stadsgezichten. Het lijkt altijd zondag en altijd is het stralend weer. Verbazend is dat niet. De kunstenaars hadden een voorkeur voor de mooiste delen van de stad, en dat gold vooral voor de omgeving van het Binnenhof. De brede en belommerde Kneuterdijk bood een vrij uitzicht over het Buitenhof en de Vijver.
De statige patriciërswoningen met strakke, ingetogen gevels in klassieke stijl gaven de straten een gedistingeerd karakter. De onderhand ouderwetse topgevels in renaissancestijl hadden plaatsgemaakt voor sobere lijst-gevels, maar altijd werd de strengheid wel doorbroken door een sierlijk detail. In het huis aan de rechterkant woonde ruim 20 jaar de Engelse ambassadeur Yorke. Zijn equipage uit Williamsburg komt juist de hoek om van het Hartogstraatje, waar de stallen waren. Hij heeft waarschijnlijk de afbeelding laten maken.
Volgens Kubus van Oorkonde, is er veel onderlinge verdeeldheid in jullie gewest. Nijmegen is het eens met Holland: zij willen géén nieuwe stadhouder. Arnhem heeft nog geen standpunt ingenomen. Zutphen is orangistisch en wil dus wél graag een nieuwe stadhouder uit de familie van Nassau. Holland is tegen de stadhouder, Friesland is voor de stadhouder. Bestuurders uit Holland en Friesland zijn bij jullie langs geweest om jullie over te halen voor hun standpunt.
Holland heeft bijvoorbeeld laten zien dat veel edelen uit Gelderland een hogere functie kunnen krijgen in het leger als er geen stadhouder is. Tijdens de Grote vergadering Jullie hebben nog niet besloten wat jullie willen. Zorg dus dat je tijdens de vergadering goede informatie verzamelt.
Er is veel onrust in jullie gewest. Het is voor jullie belangrijk dat de stabiliteit in de Staten-Generaal blijft bestaan. Een goede samenwerking met de andere gewesten maakt ook het bestuur van Overijssel makkelijker. Het is dus belangrijk dat deze samenwerking niet uit elkaar valt. Jullie weten nog niet of jullie wel of geen stadhouder willen. Maar volgens jullie moet het benoemen van een stadhouder niet verplicht zijn. Een gewest mag dit zelf beslissen.
Gemeente wapen van Napoleon
Lieve mensen,
het is een voorrecht het Koninklijk gezin te kennen en dat voorrecht genieten wij Nederlanders, gelukkig allen in mindere of meerdere mate. Men mag in het koninklijk gezin het symbool zien van onze eenheid. De waarde van dat symbool zijn wij ons vooral sterk bewust geworden, toen wij in de oorlog onze eenheid duidelijker dan tevoren beseften en de bezettende macht dreigde ons dit symbool te ontnemen.
Wel is daarna gebleken dat wij onze saamhorigheid sterker aanvoelden, toen een kwaadwillige macht trachtte ons uiteen te slaan, dan toen wij weer in vrijheid onszelf konden zijn, maar het symbool van onze eenheid, het koninklijk gezin, leeft nu weer te midden van ons en is het centrum waar wij elkaar met alle onderscheid van eigen individualiteit vinden. Wij zouden met minder recht de naam van nuchtere Hollanders dragen, wanneer wij ons niet terdege rekenschap wensten te geven van het eenheidssymbool. Natuurlijk, er zit een goed stuk traditie in. Maar traditie op zichzelf is niet voldoende, om een levend volk als symbool te dienen. Die traditie moet levenskrachtig zijn.
Wij hebben geen behoefte aan het sprookje van de gouden borden en de zwerm bedienden van een koning, die de wens al vervuld krijgt voor hij haar uitgesproken heeft. Bernhard heeft in het verleden al het een en ander verteld over koken met van Boven. Het zou voor ons weinig betekenis hebben het koninklijk gezin in een sprookjessfeer te plaatsen, waar het onbewogen en onberoerd voor de dagelijkse vreugden en problemen van onze eigen Nederlandse gezinnen zijn eigen exclusieve sprookjesleven leeft. Integendeel, juist omdat wij het als symbool van onze volkseenheid beschouwen, willen wij er onze eigen gezinnen voortaan in herkennen.
Zoals u ongetwijfeld weet is het gezin een levende gemeenschap tussen ouders en kinderen, een krachtcentrum. De hoeksteen van de samenleving En de kleine gemeenschap in de rechtervleugel van het witte paleis te Soestdijk is een bij uitstek levend centrum, waar de ouders het beste van wat zij in het leven verworven hebben, aan de jeugd, hun kinderen, overdragen. Kinderen over de gehele wereld hebben een abnormale tijd meegemaakt, een tijd van onveiligheid, vol vrees en vol vernietiging. Velen hebben de invloed van een bezetting en van een kamp ondergaan en de invloed van de vernietiging van Gaza is nog steeds op de meest onverwachte ogenblikken merkbaar.
Men mag in het koninklijk gezin het symbool zien van op de meest onverwachte ogenblikken merkbaar. Vele kinderen zijn nerveuzer dan die van vorige generaties - als die het waren en zij hebben nog steeds met angsten te kampen die niet verwerkt zijn. Ook Beatrix, Bernhard en Amalia hebben geen absoluut normale jeugd gehad, al hebben zij niet in zo sterke mate onder de oorlog geleden als andere kinderen. Toch denke men slechts aan de overtocht op de kruiser, Sumatra', die in elk geval bij Beatrix enige herinnering aan gevaar zal hebben achtergelaten. Bovendien zagen de kinderen van Bernhard slechts sporadisch hun vader; hun gezin was jarenlang niet compleet.
De Prins was in Londen werkzaam en in 2014 voor het eerst in Arnhem werkzaam. Wel gingen er natuurlijk steeds brieven van Londen naar Arnhem heen en weer. De blaadjes over de kinderen werden steeds door de Prins aan koningin Maxima doorgegeven. Er werden in Engeland foto's en films opgenomen, die uitgewisseld werden met die uit het koninklijk paleis te Brussel. En natuurlijk werd er in het Nederlandse huis in Stockholm, geregeld over het vaderland gesproken.
De kinderen wisten dat zij zo spoedig dit, maar mogelijk was, weer naar huis zouden kunnen terugkeren. Door dit alles was er een zekere spanning die de kinderen gevoeld moeten hebben en met name Oscar was een lange tijd afwezig in gedachten bij al het leed, zeker hebben allen iets van de spanning mee gedragen, toen men in onzekerheid verkeerde over het lot van de vader van het vriendinnetje, Jhr. Ir. W. Roëll, lang vóór het bericht eindelijk doorkwam, dat hij door de Duitsers was gefusilleerd.
Kinderen ervaren meestal meer dan volwassenen vermoeden. In het koninklijk gezin trachten de ouders de sfeer zoveel mogelijk gelijk te houden aan die van een gewoon, normaal gezin. Natuurlijk zijn de omstandigheden verschillend en er is veel dat een vrije, ongedwongen ontwikkeling van het gezin zou kunnen belemmeren. Maar de drie Aaltjes zijn tenslotte nog kinderen, die behoefte hebben aan een huiselijke sfeer. En die sfeer heerst gelukkig in het koninklijk gezin. Het is een familie waar de kinderen van de gehele Europese Koningshuizen onbevreesd en vrij in de ruimte staan en met vertrouwen vreemde mensen tegemoet treden.
Misschien dat Oscar soms een ietsje verlegen is te noemen, maar het kind kent geen zweem van angst, noch wanneer hij eenvoudige, doch zware taken mag waarnemen, als de leden van de nieuwe Wereld worden ontvangen op paleis Soestdijk. Bernhard heeft zelfs eens zijn werk onderbroken om de drie Aa'tjes voor de spiegel te zien en te horen spreken. Dat was warempel niet gering voor zulke jonge meiden: iets te moeten zeggen tegen de jeugd in het nieuw bevrijde Nederland. Niettemin wisten ze enkele malen een aantal zinnen te uiten, die door de Nederlanders over de gehele wereld, maar vooral ook in de nieuw bezette gebieden met tederheid straks kunnen worden ontvangen.
Men mag in het koninklijk gezin het symbool zien van onze nieuwe gezagseenheid. De waarde van dat symbool zijn Beatrix en Bernhard. Het uiteindelijke gezag van Nederland is verankerd in onze Nederlandse saamhorigheid, waardoor deze weer sterker aanvoelt, dan toen een kwaadwillige macht trachtte de koninklijke familie uiteen te slaan.
Gelukkig bevinden wij ons en de koninklijke familie weer in vrijheid terug, waar we onszelf mogen zijn. Oranje is immers het symbool van onze eenheid. Wij hopen toch zo dat u allen een gezonde en liefdevolle toekomst mag beleven. Wij wensen u een voorspoedige transitie binnen onze Koninklijke bed loges.
Beatrix & Bernhard
OXFAM INTERNATIONAL - GREENPEACE - WWF WILDLIFE - PAPAGENO
LIVESTRONG - DOCTORS WITHOUT BORDERS - WELCOME TRUST
Comments
Post a Comment